زعفران گران ترین ادویه جهان است و ایران بیش از 90 درصد تولید آن را بر عهده دارد. بیشترین تولید زعفران در ناحیه شمال شرقی ایران صورت میپذیرد، جایی که شرایط آبوهوایی برای کشت این گیاه شگفت انگیز بسیار مساعد است. اما آیا تا حالا شنیدیدکه میتوان با کنترل عوامل محیطی اقدام به کشت زعفران نمود؟
در نگاه اول این کار دارای مراحل مختلفِ بسیار طولانی و نیز هزینهبر است، اما تا زمانیکه قادر به ایجاد شرایط مناسب برای رشد این گیاه حساس باشید، امتحان کردن آن لذت بخش خواهد بود.
گل زعفران (Crocus Sativus) در نتیجه رشد کامل کروکوس (گیاهی کوچک و پاییزه از خانواده زنبق و دارای گل‌های زرد، بنفش یا سفید روشن) از ساختاری پیاز مانند به نام بنه به وجود میآید. کاشت بنه بسیار شبیه کاشت بذر ادویه و تنها عمق کاشت آن بسیار عمیقتر است. همچنین، به جای جمعآوری بذر، از هر گل تازه باز شده در بنه، سه کلاله به صورت دستی برداشت میشود.
هر بنه 3 تا 6 گل یا 9 تا 18 کلاله (که پس از خشک شدن رشته نامیده می شود) تولید میکند. کلاله ها در مکانی سرد و تاریک خشک میشوند و برای افزایش عطر آن، رشته ها قبل از استفاده، باید به مدت چند ماه در یک ظرف کوچک نگهداری شوند.
بنه زعفران با کاهش طول روز و سرد شدن دمای خاک شروع به روییدن میکند. به عبارت دیگر، بنهها فقط در آبوهوای با تغییرات فصلی قابل توجه از تابستان به پاییز به خوبی رشد میکنند.
همچنین گیاهان برای تولید بنه جدید، تا 6 ماه پس از گلدهی به شرایط محیطی معتدل نیاز دارند. این گیاه قابلیت تحمل سرما تا 15 درجه فارنهایت (9- درجه سانتیگراد) یا کمی سردتر از آن را در صورت مالچپاشی سنگین داراست. با این حال، برای افزایش بهرهوری در تولید بنه، باید دمای متوسط بین 30 تا 65 درجه فارنهایت (1-تا 18 درجه سانتیگراد) را در نظر گرفت.
در شرایط ایده آل، در هرسال از هر بنه مادر چندین بنه جدید به وجود میآید که به جهت افزایش سطح برداشت لازم است هر 3 سال یکبار، بنه ها را حفر و تقسیم نموده و مجددا در مکانی جدید بکارید. به یاد داشته باشید که در این مدت بنههای بیمار را دور بریزید. همچنین میتوان هرسال بنه خرید و زعفران را به صورت سالیانه کاشت. هرچند شما در این روش نسبت به کاشت آن بهصورت دستی، متحمل هزینهای بیش از قیمت فروش زعفران خواهید شد، اما در صورت علاقه ممکن است امتحان کردن آن لذت بخش باشد.
حدود 6 تا 8 هفته قبل از کاهش دمای خاک باغچه، بنههای 1 اینچی (و یا بزرگتر) را به صورتی که سر نوکتیز آن رو به بالا باشد، درعمق 5-6 اینچی (12.7-15 سانتی متری) خاک بکارید. هر بنه باید به شعاع 6 اینچ (15 سانتی متری) از بنه کناری فاصله داشته باشد و در صورت کاشت ردیفی هر بنه فاصلهای معادل 4 اینچ (10 سانتی متری) با بنه دیگر در هر ردیف را داراست و همچنین فاصله ردیفها از یکدیگر معادل 8 اینچ (20 سانتی متر) خواهد بود.
برای داشتن بهترین عملکرد، خاک مورد نظر باید دارای 5 درصد مواد آلی و حداقل 10-12 اینچ (20-25 سانتی متر) عمق باشد. همچنین لازم است تا یک کود آهسته-رهش حاوی مقداری نیتروژن، مقدار بیشتری فسفر و کمی پتاسیم (مثلاً 3-5-4) به صورت ماهانه به خاک اضافه کنید. در صورت فرسایش خاک، با افزودن مقدار مناسبی کلسیم، آن را اصلاح کنید.
می توان از باغچههای دیوارهدار و یا گلدان های بزرگ در فضای باز نیز استفاده کرد. در آب و هوای سرد، پس از گلدهی، میتوان گلدانها را به یک مکان سرپوشیده آفتابگیر با دمای مناسب منتقل کرد تا رشد برگها برای تولید بنه ادامه پیدا کند.
خاک عمیق و کمپوست برای کشت زعفران حیاتی است. همچنین از لحاظ میزان نیاز به آب، بلافاصله پس از کاشت و نیز هر 2 هفته یکبار تا زمان ظاهر شدن گلها، گیاه را غرقآب کنید و پس از گلدهی، تنها زمانی که خاک به عمق بیش از 2 اینچ (5 سانتی متر) خشک شده باشد اقدام به آبیاری کنید تا احتمال خراب شدن بنه کاهش پیدا کند.
هنگامی که برگهای بالایی خشک شدند، میتوانید گیاهان فصل-کوتاه و با ریشه کم عمق را به عنوان پرکننده خاک در بستر زعفران خود بکارید. حتما گیاهان هرز اطراف آن را بکنید، کمپوست اضافه کنید و در اواسط تابستان کود دهید تا مزرعه کوچک شما برای فصل بعدی زعفران آماده گردد.
گل چین طبیعت را مستقیما از مزرعه کشاورزان خراسان به شما پيشکش می کنیم.
